Bối cảnh và mục tiêu sửa luật
Bộ Nội vụ đang lấy ý kiến cho dự thảo sửa đổi Luật Viên chức, nhằm giải quyết những hạn chế sau gần 15 năm thi hành. Mục tiêu là giảm thủ tục rườm rà, mở rộng quyền hành nghề cho viên chức, nâng cao chất lượng dịch vụ công, đồng thời thu hút nhân tài và thúc đẩy cạnh tranh giữa khu vực nhà nước và tư nhân.
Những hạn chế hiện nay
- Tuyển dụng viên chức theo cách hiện tại chưa theo kịp sự thay đổi trong bộ máy tổ chức, chưa linh hoạt, chưa thu hút được người có kinh nghiệm từ khu vực bên ngoài.
- Việc phân loại đơn vị sự nghiệp công lập theo mức độ tự chủ tài chính chưa phản ánh đúng tính chất, nhiệm vụ thực tế, dẫn đến chính sách không đồng đều, không công bằng giữa các đơn vị.
Các điểm sửa đổi nổi bật
- Quyền hành nghề ngoài đơn vị công tác
Viên chức được ký hợp đồng thực hiện các hoạt động nghề nghiệp bên ngoài nơi công tác – như thỉnh giảng, hợp đồng dịch vụ – miễn sao không trái với hợp đồng chính thức ở cơ quan chủ quản.
Đây là chuyển đổi từ tư duy “xin được phép” sang “được làm những gì không trái thỏa thuận”. - Loại bỏ “hạng” chức danh nghề nghiệp trong Luật
Thay vào đó, căn cứ vào vị trí việc làm – chia thành các nhóm: lãnh đạo quản lý; chuyên môn, nghiệp vụ; hỗ trợ. Tiền lương, thăng tiến, chấm dứt hợp đồng sẽ dựa trên vị trí, năng lực, kết quả thực tế, thay vì “hạng”. - Đánh giá viên chức rõ ràng hơn
Dự thảo áp dụng nguyên tắc “có vào, có ra, có lên, có xuống”. Đánh giá có thể dùng các phương pháp như KPI, đánh giá 360 độ, do từng đơn vị xây dựng trong khung tiêu chí chung của bộ ngành. - Chấm dứt hợp đồng linh hoạt hơn
Nếu viên chức không hoàn thành nhiệm vụ hoặc không phù hợp với vị trí thì có thể chấm dứt hợp đồng mà không cần đợi hai năm liên tiếp như hiện nay. Cơ chế chuyển đổi công việc đối với những lĩnh vực có đặc thù tuổi nghề (ví dụ diễn viên xiếc) được cân nhắc. - Tuyển dụng linh hoạt, thu hút nhân tài
- Duy trì thi tuyển và xét tuyển, nhưng bổ sung xét tuyển trong một số trường hợp đặc biệt.
- Tiếp nhận người từ khu vực tư, từ nước ngoài hoặc người Việt Nam ở nước ngoài nếu đáp ứng yêu cầu chuyên môn trong những lĩnh vực đặc thù.
- Phân loại đơn vị sự nghiệp công lập và trao quyền nhiều hơn
- Sửa cách phân loại đơn vị sự nghiệp theo tính chất hoạt động và dịch vụ công vs xã hội hóa, thay vì chỉ theo mức độ tài chính tự chủ.
- Đơn vị càng tự chủ tài chính thì được trao quyền càng lớn, đặc biệt trong tuyển dụng, lương thưởng, đầu tư.
Ý nghĩa dự kiến
Nếu được thông qua, sửa đổi này sẽ:
- Giảm gánh nặng thủ tục, giúp viên chức đỡ “khổ” vì giấy tờ, chờ đợi, quy định không phù hợp.
- Tạo môi trường linh hoạt hơn, tạo động lực cho viên chức phát triển năng lực, dịch vụ công tốt hơn.
- Tăng tính cạnh tranh giữa các đơn vị công và tư, khuyến khích tự chủ, đổi mới.
- Giải quyết bất cập về phân biệt giữa các đơn vị sự nghiệp công lập, giúp cơ chế chính sách công bằng hơn.
